Κεντρικοί ομιλητές
Χρήστος Λούκος
Ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Μερικές σκέψεις για τη μελέτη ενός κοινωνικού σχηματισμού, με παραδείγματα κυρίως από την Ερμούπολη, τη Σέριφο και το Ρέθυμνο
Θα τονιστούν στην αρχή οι προϋποθέσεις, οι βασικές πηγές και τα βοηθήματα για τη μελέτη ενός κοινωνικού σχηματισμού. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη σημασία που έχουν τα δημοτικά και κοινοτικά αρχεία, ιδιαίτερα αν στόχος βασικός παραμένει η αναζήτηση μιας συνολικής εικόνας. Αντλώντας παραδείγματα από τη διερεύνηση πηγών που εντοπίστηκαν κυρίως για την Ερμούπολη, τη Σέριφο και το Ρέθυμνο, θα επισημανθούν εκείνες οι θεματικές ενότητες που αν ερευνηθούν, θα επιτρέψουν μια κάποια προσέγγιση του στόχου για τη συνολική εικόνα. Από αυτές τις ενότητες ξεχωρίζουν:
‒ Η υλική διάσταση της πόλης (παραστάσεις και αναπαραστάσεις, οικοδομικός ιστός, κοινωνικός κατακερματισμός του χώρου, αναζήτηση του δημόσιου χώρου κλπ.).
‒ Οι άνθρωποι (πληθυσμιακά, ληξιαρχικά, οικογένεια, μεταναστεύσεις, δημόσια υγεία, ανισότητα απέναντι στον θάνατο).
‒ Οι οικονομικές δραστηριότητες – κοινωνικές διαστρωματώσεις (τομείς παραγωγής, επαγγέλματα, πλούσιοι και φτωχοί, ανισότητα απέναντι στη ζωή).
‒ Κοινωνικές ισορροπίες – κοινωνικές αντιθέσεις (πότε τίθεται το κοινωνικό ζήτημα και πώς αντιμετωπίζεται, συνειδητοποιήσεις των μη εχόντων και διεκδικήσεις).
‒ Η πολιτική (ποιοι ασκούν σε επίπεδο δήμου/κοινότητας την τοπική εξουσία, εκλογές, κομματικές εντάξεις, σχέση περιφέρειας-κέντρου).
‒ Η Παιδεία (εκπαίδευση, το έντυπο, ο ρόλος της θρησκείας, η ιδεολογία).
‒ Η καθημερινή ζωή (τα πρόσωπα, ένδυση και διατροφή, οι σχέσεις των δύο φύλων, η εργασία, η δημόσια και ιδιωτική σφαίρα, ο ελεύθερος χρόνος και η χρήση του, το περιθώριο).
‒ Σημαντικά γεγονότα που επηρεάζουν αποφασιστικά την εξεταζόμενη κοινωνία(πόλεμοι, ξενική κατοχή, πολιτειακές αλλαγές, φυσικά φαινόμενα, ιδιαίτερες περιπτώσεις).